زنگ هشدار در مدارس: بحران انگیزه در دل نوجوانان

مقدمه

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که تنها حدود ۲۶٪ نوجوانان سال دهم احساس می‌کنند مدرسه برایشان معنا دارد. بسیاری از دانش‌آموزان صرفاً حضور جسمی دارند و درگیر یادگیری یا فعالیت‌های مدرسه نمی‌شوند، حالتی که به آن «دانش‌آموز مسافر» می‌گویند.این مقاله (منتشر شده در نشریه The Atlantic در فوریه ۲۰۲۵) به بررسی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های نظام آموزشی امروز می‌پردازد: قطع ارتباط و بی‌علاقگی گسترده نوجوانان نسبت به مدرسه.

بخش اول: بحران بی‌انگیزگی نوجوانان

تا زمان رسیدن به دوره متوسطه، علاقه بسیاری از کودکان به یادگیری به شدت کاهش می‌یابد و پیامدهای این بی‌انگیزگی می‌تواند سال‌ها باقی بماند. بسیاری از والدین احتمالاً با نوعی نوجوان و رویکرد او نسبت به مدرسه آشنا هستند: این نوجوانان در مدرسه حاضر می‌شوند، تکالیف خود را انجام می‌دهند، نمرات قابل قبولی می‌گیرند و از نظر رفتاری با مدرسه همراهی دارند. اما آنها در یادگیری خود سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و تمایلی برای درک عمیق مطالب ندارند. اگر از آنها بپرسید مدرسه چطور بود، معمولاً جوابشان چنین است: «خوب…».

بخش دوم: راهکارهایی برای تعادل بین دنیای دیجیتال و زندگی واقعی

برای ایجاد این تعادل، نوجوانان می‌توانند قوانینی ساده برای خود بگذارند. مثلاً زمان مشخصی برای استفاده از تلفن همراه یا بازی‌های دیجیتال تعیین کنند، قبل از خواب گوشی را کنار بگذارند، و بخشی از روز را به مطالعه، ورزش یا گفت‌وگو با خانواده اختصاص دهند. این کار نه تنها سلامت جسمی و روحی را حفظ می‌کند، بلکه باعث می‌شود زندگی واقعی و روابط اجتماعی فراموش نشود.

بخش چهارم: نقش والدین و روش مؤثر

بسیاری از والدین وقتی نوجوانان بی‌تفاوت هستند، با سرزنش و دستور دادن واکنش نشان می‌دهند: «توجه کن، تکالیفت را انجام بده، برای آزمون آماده شو». اما تحقیقات نشان می‌دهد که سرزنش و امر و نهی انگیزه طولانی‌مدت ایجاد نمی‌کند. مطالعات تصویربرداری مغزی نشان می‌دهد که انتقاد باعث فعال شدن شبکه‌های احساسی و خاموش شدن شبکه‌های شناختی در مغز نوجوانان می‌شود، یعنی به جای حل مشکل، نوجوان عصبی شده و دچار بی‌توجهی می‌شود.
جان هتی، استاد دانشگاه ملبورن، پس از بررسی بیش از ۲ میلیون دانش‌آموز در سراسر جهان نشان داد که دخالت بیش از حد والدین به صورت نظارت صرف و فرمان دادن به تکالیف، باعث کاهش مشارکت و موفقیت تحصیلی می‌شود.

بخش پنجم: راهکار پیشنهادی

تقویت خودگردانی نوجوانان: به نوجوانان اجازه دهید مسئولیت یادگیری خود را به عهده بگیرند و در تصمیم‌گیری درباره نحوه مطالعه مشارکت کنند.
روابط دوستانه و خانوادگی بهتری داشته باشند.

حمایت و راهنمایی به جای دستور دادن: به جای امر و نهی، با سوالات حمایتی و تشویق نوجوانان را به برنامه‌ریزی و عمل مستقل تشویق کنید.

ایجاد برنامه‌های قابل مدیریت: تکالیف بزرگ را به بخش‌های کوچک تقسیم کنید و نوجوان را در هر مرحله راهنمایی کنید.

اجازه دادن به تجربه شکست: تجربه شکست، انگیزه و مسئولیت‌پذیری را در نوجوان تقویت می‌کند.

نتیجه‌گیری

یادگیری نیازمند تمرین و انگیزه است و نوجوانان نیز مانند هر فرد دیگری باید تمرین کنند و بخواهند یاد بگیرند. رویکرد حمایتی والدین که شامل راهنمایی و ایجاد فرصت برای خودگردانی نوجوانان باشد، می‌تواند نوجوانان را از حالت مسافر خارج کرده و به مشارکت واقعی در یادگیری تشویق کند. به این ترتیب نوجوانان مهارت‌های مدیریت زمان، برنامه‌ریزی و مسئولیت‌پذیری را فرا می‌گیرند و انگیزه درونی آنان برای یادگیری افزایش می‌یابد.